Εισαγωγή
Τα σημεία των καιρών μας, η αγάπη για την πατρίδα μας, η αξιοποίηση ορισμένων δυνατών επιλογών που μας δίνει η χώρα μας, ο αγώνας για επιβίωση των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας, συντελούν στους παράγοντες που μας αφυπνίζουν να λαμβάνουμε υπόψη όλες τις επιλογές μας.
Η χώρα μας, μας δίνει γη κατάλληλη για την καλλιέργεια προιόντων πρωτογενούς παραγωγής, τα οποία αποτελούν α΄ύλες ή τελικά προϊόντα στον τομέα των τροφίμων. Από το 2002 και έπειτα υπάρχει έντονη στροφή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία με μία σειρά κανονισμών αποβλέπει στην παραγωγή ολοένα και περισσότερο ασφαλή προιόντων, με την ταυτόχρονη πορεία και ανάπτυξη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας. Όλοι γνωρίζουμε ότι – η βάση των τροφίμων – ποιοτικές α΄ύλες σε συνδυασμό με την καλή οργάνωση παραγωγικής διαδικασίας η οποία βασίζεται σε καλές πρακτικές και χρήση κατάλληλου εξοπλισμού επιφέρουν τελικώς τα ποιοτικά και ασφαλή τελικά τρόφιμα.
Παράλληλα, στο εσωτερικό των χωρών, οι καταναλωτές εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιημένοι, διαβάζουν ετικέτες, είναι περισσότερο «διαβασμένοι», γνωρίζουν μία σειρά επιλογών στον τομέα της διατροφής, γεγονός που τους καθιστά περισσότερο επιλεκτικούς και απαιτητικούς.
Το ελαιόλαδο και η ελιά αποτελούν τόσο α΄ύλες όσο και τελικά προϊόντα στην βιομηχανία τροφίμων και στο τραπέζι του καταναλωτή. Τυγχάνουν έντονης εγχώριας και διεθνούς αναγνώρισης στην επιστημονική κοινότητα, στις εμπορικές συναλλαγές, στις εξαγωγές, στους καταναλωτές, στην βιομηχανία τροφίμων και είναι έντονα συνδεδεμένα με την λαογραφία μας. Η έντονη σύνδεση του ελαιόλαδου και της ελιάς με την λαογραφία μας, έχει αξιοποιηθεί και υποστηριχθεί σε δυνατό βαθμό, με την ύπαρξη και καλλιέργεια σημαντικού αριθμού ελαιώνων, τον εκσυγχρονισμό των ελαιουργείων και την αναγνώριση εμπορικής ετικέτας Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. από την Ευρωπαϊκή Ένωση το οποίο συντελεί στην περαιτέρω αύξηση αναγνωρισιμότητας, εξαγωγών, τιμής πώλησης, εισοδήματος, συντελεί στο ΑΕΠ της χώρας και στην ύπαρξη θέσεων εργασίας.
Έτσι λοιπόν στην Ιάνειρα Μελετητική, τον Αύγουστο & Σεπτέμβρη πραγματοποιούμε αφιέρωμα στο ελαιόλαδο, με άρθρα που αφορούν είτε τον ελαιώνα και την ποικιλία από την οποία προέρχεται το ελαιόλαδο, είτε τις μονάδες παραγωγής και τυποποίησης του. Το προηγούμενο άρθρο μας, αφορούσε ποικιλίες των ελαιόδεντρων που σχετίζονται με την παραγωγή του ελαιόλαδου στην χώρα μας.
Παράλληλα μέχρι τον Δεκέμβρη του 2020, πραγματοποιούμε έκπτωση 20% στην σύνταξη μελετών HACCP και ISO 22000 : 2018 τόσο στα ελαιουργεία όσο και τα τυποποιητήρια του ελαιόλαδου.
Παρακάτω παραθέτουμε χρήσιμες ενέργειες οι οποίες είναι καλό να λαμβάνονται πριν την μετατροπή του αγροτεμαχίου σε ελαιώνα.
Η εγκατάσταση ελαιώνα αφορά πολυετή επένδυση με υψηλό κόστος όπου η μετέπειτα αντικατάστασή του είναι αντιοικονομική. Έτσι λοιπόν χρειάζεται εξ αρχής να γίνονται ορισμένες διερευνήσεις από πλευράς ελαιοπαραγωγού, ώστε η ελαιοκαλλιέργεια να μπορέσει να σταθεί σε ανταγωνιστικό επίπεδο και ο ελαιοπαραγωγός να είναι κατά το δυνατόν «καλυμμένος».
Οικονομικά και εμπορικά στοιχεία προσοχής
- Διερεύνηση της αγοράς για την διάθεση και πώληση των παραγόμενων προιόντων.
- Αρχική μέριμνα για το εισόδημα του ελαιοπαραγωγού τα πρώτα 3 – 6 χρόνια μετά την εγκατάσταση του ελαιώνα και μέχρι ικανοποιητικής απόδοσης των ελαιών.
- Απόφαση εάν η καλλιέργεια θα αφορά καλλιέργεια ελαιώνα για την παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς ή ελαιόλαδου.
- Γνώση των ποικιλιών των ελαιόδεντρων που καλλιεργούνται στην περιοχή. Υπάρχει σχετική αναφορά σε προηγούμενο άρθρο.
- Διερεύνηση εάν η επιλέξιμη ποικιλία αφορά αναγνωρισμένη ποικιλία Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. καθότι τα παραγόμενα προϊόντα που φέρουν αυτή την ετικέτα, τυγχάνουν καλύτερης αναγνώρισης, marketing, τιμών, εξαγωγών. Ολοένα αυξάνονται οι φάκελοι που κατατίθενται στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την αναγνώριση επιπρόσθετων ποικιλιών ελαιόδεντρων.
- Δικτύωση με άλλους ελαιοπαραγωγούς ή συνεταιρισμούς στην περιοχή επιλογής εγκατάστασης ελαιώνα.
- Σε περίπτωση εγκατάστασης ελαιώνα για παραγωγή ελαιολάδου, διερεύνηση ύπαρξης σε μία λογική χιλιομετρική απόσταση ελαιουργείου, το οποίο στο ελάχιστο να εφαρμόζει Haccp ή στην καλύτερη περίπτωση να εφαρμόζει ISO 22000. Όχι απλά η ύπαρξη συστημάτων, αλλά η έμπρακτη εφαρμογή τους και η τήρηση υγιεινής από τα ελαιουργεία, αποτελούν εχέγγυα εφαρμογής ενός συστήματος αυτοελέγχου, το οποίο λαμβάνει τις απαραίτητες προφυλάξεις για την διασφάλιση της ασφάλειας των παραγόμενων τροφίμων και επαληθεύει στην πράξη την ασφάλεια των παραγόμενων τροφίμων.
- Είναι επιθυμητό το ελαιουργείο να είναι σχετικά κοντά στο αγροτεμάχιο, διότι από την συγκομιδή των ελαιών, το αργότερο εντός 48 ωρών χρειάζεται οι ελιές να ελαιοποιούνται στο ελαιουργείο. Η όσο το δυνατόν ελαιοποίηση της ελιάς, αμέσως μετά την συγκομιδή της, επηρεάζει θετικά την οξύτητά του ελαιολάδου.
Γεωπονικά στοιχεία προσοχής που αφορούν το χωράφι όπου θα φυτευτεί ο ελαιώνας
- Ορισμένες ποικιλίες ελαιόδεντρων παρουσιάζουν ευαισθησία σε μυκητολογικές ασθένειες όπως π.χ. είναι το κυκλοκόνιο, το βερτιτσίλιο. Χρειάζεται να είναι γνωστό το καλλιεργητικό προηγούμενο του αγροτεμαχίου εάν προηγήθηκαν καλλιέργειες οι οποίες είχαν προσβληθεί από μύκητες εδάφους οι οποίοι προκαλούν ασθένειες όπως βερτιτσιλίωση ή φυτόφθορες στην ρίζα.
- Να μην είναι «κουρασμένο», εξαντλημένο το έδαφος από προηγούμενες καλλιέργειες. Μία εδαφολογική ανάλυση σε θρεπτικά στοιχεία του εδάφους και νερού θα ήτανε χρήσιμη. Τα θρεπτικά στοιχεία μπορούν να βελτιωθούν με την χρήση οργανικών λιπασμάτων αλλά θα ήταν χρήσιμο το έδαφος να έχει θρεπτικά στοιχεία.
- Ορισμένες ποικιλίες ελαιόδεντρων παρουσιάζουν ευαισθησία στους ανέμους ή το ψύχος. Συνίσταται να αποφεύγονται οι περιοχές με μεγάλο υψόμετρο διότι συνδυάζουν αυξημένο κίνδυνο παγετών και βραχύτερη βλαστική περίοδο. Η επιλογή της τοποθεσίας χρειάζεται να γίνεται σε εγκατάσταση η οποία να είναι όσο το δυνατόν υπήνεμη για την αποφυγή ισχυρών ανέμων.
- Θερμοκρασία: Στην περιοχή όπου θα εγκατασταθεί ο ελαιώνας, οι θερμοκρασίες δεν πρέπει να είναι πολύ χαμηλές, ιδιαίτερα καλό είναι να μην πέφτουν κάτω από – 5ο C γιατί ζημιώνονται τα βλαστικά και αναπαραγωγικά όργανα της ελιάς.
- Χρειάζεται να διερευνάται ο προσανατολισμός του αγροτεμαχίου. Ενδείκνυνται αγροτεμάχια με νότιο ή νοτιοανατολικό προσανατολισμό, διότι υποβοηθείται περισσότερο ο φωτισμός τους. Δέντρα με επαρκή ηλιακό φως έχουν καλύτερη βλάστηση και καρποφορία σε αντίθεση με δέντρα ή βλαστούς που σκιάζονται. Η σκίαση επηρεάζει την άνθιση καθώς δύναται να την αναστείλει επομένως και την καρποφορία της ελιάς.
- Χρειάζεται να διερευνάται εάν η καλλιέργεια αφορά ξηρικό ή ποτιστικό ελαιώνα, επομένως να ακολουθήσει καλύτερη διερεύνηση καταλληλότητας εδάφους σε σχέση με την καλλιέργεια. Να αποφεύγονται εδάφη τα οποία εμπεριέχουν στα πρώτα 60 – 80 εκατοστά βάθος, στρώματα τα οποία είναι αδιαπέραστα στο νερό. Καλά εδάφη είναι τα ελαφρά, βαθιά και αμμώδη, με περιεκτικότητα σε άργιλο 10 – 30% για να είναι εφικτή η συγκράτηση της υγρασίας του εδάφους. Παρόλο που η ελιά αναπτύσσεται και καρποφορεί και σε άγονα ή ξηρικά εδάφη, για να επιτευχθεί εύρωστη βλάστηση και γρήγορη είσοδος στην παραγωγή χρειάζεται να εξασφαλίζεται γόνιμο, βαθύ και καλά αποστραγγιζόμενο έδαφος.
- Χρειάζεται να είναι γνωστό το ph του εδάφους. Το ph ρυθμίζει την συγκέντρωση αρκετών θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος. Η αλατότητα, οξύτητα, η αυξημένη συγκέντρωση νατρίου, χλωρίου και βορίου, δύναται να προκαλέσουν τοξικότητα στην ελιά. Η τιμή ph του εδάφους καλό είναι να βρίσκεται μεταξύ των τιμών 5.5 – 8.5. Υπάρχουν προβλήματα σε εδάφη με ph κάτω του 5.5 εξαιτίας εμφάνισης τοξικότητας μαγγανίου και αργιλίου.
Πηγές / Σχετική Βιβλιογραφία για περαιτέρω ενημέρωση:
- «Το Ελαιόλαδο» Εγκυκλοπαίδεια Ελαιοκομίας, συλλογικής συγγραφής, το εν λόγω κεφάλαιο είναι από τον Γεώργιο Δ. Κωστελένο, Γεωπόνο, Φυτωριούχο – Ερευνητή και τον Σταύρο Βέμμο, Καθηγητή Δενδροκομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Ζαμπούνης – Άξιον Εκδοτική 2017,
- http://www.giantsakiplants.gr/Fyta/Oporofora/3Empyrin/02NeaFyteia.php#